Co to jest kredyt kupiecki?

Kredyt kupiecki jest specyficzną formą kredytu, jakiego udzielają sobie wzajemnie przedsiębiorcy. W Polsce korzysta z niego mnóstwo firm, ponieważ jest to dla nich najprostszy sposób finansowania zakupu towarów i usług. Sprawdź, na czym polega taki kredyt kupiecki i dlaczego wiąże się on zarówno z wieloma korzyściami, jak i ze sporym ryzykiem.

Do założenia i rozwoju biznesu potrzebny jest kapitał. Zakup nowoczesnych technologii, urządzeń, materiałów, czy nawet usług reklamowych wymaga bowiem sporych nakładów finansowych. Jeśli na ten cel firmie brakuje środków własnych, może je pozyskać ze źródeł zewnętrznych, jakimi są np. dotacje unijne, czy też kredyty firmowe oferowane przez banki. Skorzystanie z nich nie zawsze jest jednak proste ze względu na wyśrubowane wymagania. Z kredytem kupieckim jest inaczej i dlatego przedsiębiorcy tak chętnie po niego sięgają.

Na czym polega kredyt kupiecki?

Słowo kredyt kojarzymy głównie z produktem bankowym, który umożliwia kredytobiorcy pozyskanie z banku środków na określony cel. Jednak kredyt można zaciągnąć także poza systemem bankowym i najlepszym tego przykładem jest właśnie kredyt kupiecki.

Co to jest kredyt kupiecki? Jest to kredyt, którego jeden przedsiębiorca udziela innemu w ramach transakcji handlowej. Polega to na tym, że sprzedaje swojemu kontrahentowi towary lub usługi, godząc się na to, by ten uregulował za nie należną cenę w późniejszym terminie.

Kredyt kupiecki to zatem nic innego jak sprzedaż towarów lub usług z odroczonym terminem płatności. Zazwyczaj taki termin ustalany jest przez sprzedawcę, który może go wyznaczyć np. na 30 dni od daty sprzedaży lub wystawienia faktury.

Nietrudno zauważyć, że z podobnego rozwiązania korzystają także konsumenci. W analogiczny sposób bowiem niektóre lokalne sklepiki umożliwiają kupowanie produktów na tzw. zeszyt. Z kolei w sklepach online natomiast coraz popularniejszą usługą jest płatność odroczona. W obu przypadkach konsumenci mogą więc kupić towar „tu i teraz” bez zastanawia się, skąd wziąć pieniądze na ten cel, ponieważ mogą za niego zapłacić w późniejszym terminie.

Odwrócony kredyt kupiecki

Warto wiedzieć, że istnieją dwa rodzaje kredytu kupieckiego: dostawcy oraz odbiorcy. Najpopularniejszy jest ten pierwszy, czyli gdy to dostawca udziela kredytu odbiorcy poprzez odroczenie mu terminu płatności za towary lub usługi.

Kredytu może jednak udzielić także odbiorca swojemu dostawcy i wówczas takie rozwiązanie nazywa się odwróconym kredytem kupieckim. Polega to na tym, że odbiorca (kupujący) wpłaca zaliczkę za zamówiony towar lub usługę i godzi się na to, by dostawca (sprzedający) zrealizował zamówienie w późniejszym terminie.

W dalszej części tekstu skupimy się jednak kredycie odbiorcy, ponieważ jest on najczęściej stosowany w transakcjach handlowych.

Jakie są zasady udzielania i warunki kredytu kupieckiego?

Warunki kredytu kupieckiego ustalają strony transakcji handlowej, a więc sprzedawca i nabywca towarów lub usług. Sprowadzają się one głównie do określenia:

warunków zamówienia – np. ilości towaru lub zakresu usługi,
ceny zapłaty za towar lub usługę,
terminu płatności należności.

Takie warunki kredytu kupieckiego strony mogą ustalić ustnie lub w formie pisemnej umowy. To drugie rozwiązanie stosowane jest przy większych i regularnych zamówieniach. W takiej umowie znajdują się wówczas także zazwyczaj dodatkowe warunki dotyczące np. skutków niewywiązania się z terminu płatności, czy też zabezpieczenia.

Na jak długo udzielany jest kredyt kupiecki?

Standardowo kredytu kupiecki udzielany jest na 30 dni. W praktyce bywa on czasami krótszy, wynoszący np. 7 lub 14 dni, albo znacznie dłuższy np. 60 dni.

Okres kredytowania zależy zwykle od wielkości i kwoty sprzedaży, a także relacji między kontrahentami. Należy bowiem pamiętać, że udzielenie kredytu kupieckiego wiąże się dla przedsiębiorstwa z ryzykiem nieotrzymania zapłaty. Najprostszym sposobem na jego ograniczenie jest więc skrócenie terminu płatności, co jest najczęściej praktykowane wobec nowych klientów. Na dłuższe terminy zapłaty mogą natomiast liczyć firmy współpracujące z danym dostawcą od dłuższego czasu oraz rzetelnie wywiązujące się z płatności.

Co ważne, do niedawna termin odroczenia płatności firmy mogły ustalać w sposób całkowicie dowolny. Od 2020 roku funkcjonują jednak pewne ustawowe ograniczenia, które narzucają firmom maksymalne terminy zapłaty w transakcjach handlowych.

Ustawowe limity terminu płatności w transakcjach handlowych

Kredyt kupiecki niestety ma swoje ciemne strony, ponieważ jest przyczyną zatorów płatniczych w firmach. Niektórzy przedsiębiorcy, którzy z niego korzystają, albo opóźniają się z uregulowaniem faktur, albo nie płacą ich wcale. Nieotrzymanie należności za sprzedany towar lub usługę oznacza dla dostawców poważne problemy i rzecz jasna straty finansowe.

Problem z zatorami płatniczymi postanowił rozwiązać rząd, który w 2020 roku wprowadził maksymalne terminy zapłaty w transakcjach handlowych:

60 dni – jeśli wierzycielem (sprzedającym) jest MŚP, a dłużnikiem (kupującym) duży przedsiębiorca,
30 dni – jeśli dłużnikiem jest podmiot publiczny (wyjątkiem są podmioty medyczne, dla którym maksymalny termin zapłaty wynosi 60 dni).

Oprócz tego wprowadzono inne regulacje. Wierzyciele zyskali np. możliwość odstąpienia od umowy lub jej wypowiedzenia, jeśli termin zapłaty ustalony w umowie został nadmiernie wydłużony (powyżej 120 dni) i było to rażąco nieuczciwe. Ponadto firmy, które nie otrzymują zapłaty na czas, mogą stosować tzw. ulgę za złe długi w PIT i CIT.

Jakie korzyści dla firm przynosi kredyt kupiecki?

Kredyt kupiecki sam w sobie jest bardzo korzystnym rozwiązaniem, na którym mogą zyskać obie strony transakcji handlowej:

dla firm udzielających kredytu kupieckiego – jest to skuteczny sposób na pozyskanie nowych klientów oraz nawiązanie z nimi dłuższej relacji biznesowej;
dla przedsiębiorstw korzystających z kredytu kupieckiego – jest on tanim źródłem finansowania bieżącej działalności.

Warto też zwrócić uwagę na kluczowe zalety kredytu kupieckiego, które decydują o jego przewadze nad kredytami bankowymi:

prosty sposób jego zaciągania – z reguły aby firma mogła z niego skorzystać, nie musi składać żadnego wniosku, ani dostarczać dokumentów finansowych (bywa to konieczne głównie przy większych zamówieniach);
bezpłatność – kredyt kupiecki nie jest oprocentowany, a za jego udzielenie nie trzeba płacić żadnych prowizji, jedynym jego kosztem mogą być odsetki za opóźnienie w przypadku przekroczenia wyznaczonego terminu zapłaty.

Z kredytu kupieckiego najchętniej korzystają mniejsze firmy, zwłaszcza w początkowej fazie rozwoju, gdy najczęściej występują niedobory kapitału. Nierzadko jest on też dla nich jedynym dostępnym źródłem finansowania zewnętrznego, gdyż nie mają zdolności kredytowej do wzięcia choćby najprostszego kredytu gotówkowego w banku.

Wady kredytu kupieckiego

Pomimo wielu zalet kredyt kupiecki ma też swoje wady. O najważniejszej z nich wspomnieliśmy już wyżej, ponieważ ten sposób finansowania przedsiębiorstw generuje zatory płatnicze. Pod tym względem największe ryzyko ponosi firma udzielające kredytu, która zwyczajnie może nie otrzymać zapłaty za sprzedane towary lub usługi.

Z drugiej strony również przedsiębiorstwo zaciągające taki kredyt ponosi pewne ryzyko. Jeśli bowiem błędnie oszacuje swoje możliwości finansowe i nie da rady spłacić faktury w wyznaczonym terminie, musi liczyć się z konsekwencjami. Wierzyciel może mu np. naliczyć wysokie odsetki karne, a także skierować sprawę do sądu i komornika w celu odzyskania swojej należności. Taki dług może też trafić do rejestrów typu KRD, czy BIG InfoMonitor, co potem utrudni firmie nawiązywanie kolejnych relacji biznesowych.

Jak ograniczyć ryzyko związane z kredytem kupieckim?

Dzisiaj trudno sobie wyobrazić transakcje handlowe bez kredytu kupieckiego. Warto jednak przy jego stosowaniu starać się ograniczyć ryzyko związane z jego udzielaniem. Sposobem na to mogą być choćby następujące rozwiązania:

weryfikacja wiarygodności płatniczej kontrahentów – można jej dokonać samodzielnie np. poprzez sprawdzenie klienta w BIK i rejestrach dłużników oraz analizę jego dokumentów finansowych; przy większych kontraktach można też zlecić taką weryfikację wyspecjalizowanej wywiadowni gospodarczej;
stosowanie zabezpieczeń kredytu kupieckiego – np. w postaci weksla in blanco;
ubezpieczenie kredytu kupieckiego – istnieją polisy, które zapewniają wierzycielowi odszkodowanie w przypadku niewypłacalności jego kontrahentów;
faktoring – jest to usługa polegająca na wykupie faktur przed upływem terminu ich płatności przez firmę faktoringową, której kosztem jest prowizja pomniejszająca kwotę otrzymanej w tej sposób należności.

Ciekawym sposobem na ograniczenie ryzyka związanego z kredytem kupieckim jest też skonto. To nic innego jak forma zachęcenia kontrahenta do jak najszybszego uregulowania należności (przed terminem widniejącym na fakturze) poprzez zaproponowanie mu w zamian za to rabatu.