Banki to instytucje szczególne. Często mówi się, że są to instytucje zaufania publicznego (nawet jeśli czasem go nadużywają). Wiążą się z tym pewne przywileje, ale także spore obowiązki. Przede wszystkim banki i ich działalność jest ściśle regulowana i nadzorowana. Pilnują ich, albo w inny sposób wpływają na nie, mniej lub bardzie skutecznie, różne instytucje. Z tego artykułu dowiesz się więcej o najważniejszej z nich – Komisji Nadzoru Finansowego.

Co to jest i czym się zajmuje Komisja Nadzoru Finansowego?

Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) jest organem administracji publicznej odpowiedzialnym za nadzór na rynkiem finansowym. Zakres kompetencji KNF to nie tylko nadzór nad bankami, ale także nadzór nad innymi segmentami rynku finansowego:

– emerytalny (przede wszystkim dotyczy to PTE zarządzających otwartymi funduszami emerytalnymi);

– ubezpieczeniowy (nad zakładami ubezpieczeń);

– nadzór nad rynkiem kapitałowym (nadzór nad funduszami inwestycyjnymi, ale także np. nadzór nad przestrzeganiem prawa o obrocie instrumentami finansowymi przez uczestników rynku giełdowego);

– nadzór nad sektorem kas spółdzielczych (SKOKami);

– nad niektórymi pozostałymi elementami rynku finansowego – np. konglomeratami finansowymi, instytucjami płatniczymi, itd.

Komisja natomiast nie zajmuje się w szczególności ZUSem, Bankowym i Ubezpieczeniowym Funduszem Gwarancyjnym, czy Narodowym Funduszem Zdrowia.

Komisja jako organ administracja działa oczywiście tylko na podstawie i w granicach prawa, nie mniej jednak zakres merytoryczny jej kompetencji jest bardzo szeroki. Posiada bardzo dużo możliwości reagowania na nieprawidłowości oraz możliwości nakładania kar administracyjnych. W codziennej pracy KNF „korzysta” z Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, który zatrudnia prawie 1000 osób, codziennie analizujących działanie i nadzorujących instytucje finansowe.

Jakie uprawnienia ma Komisja w zakresie nadzoru bankowego?

Z perspektywy klienta banków, oczywiście najważniejsze są kompetencji KNF w zakresie nadzoru bankowego. Składa się na nie szereg bardzo wielu uprawnień.

Po pierwsze, KNF reguluje, kto i na jakich zasadach może w ogóle być właścicielem istotnego pakietu lub zasiadać w Zarządzie Banku.

Zdarzały się już przypadki, że KNF nie zgadzała się na danego kandydata (chociaż czasami w takich kwestiach mają też znaczenie czynniki polityczne…). To uprawnienie może mieć bardzo daleko idące konsekwencje jeśli chodzi o wymuszanie przez Komisję niektórych rozwiązań w innych obszarach.

Przykładowo, w związku z nieprzestrzeganiem rekomendacji KNF w innych obszarach (formalnie naruszenie zobowiązań inwestorskich – składanych przez każdorazowego właściciela istotnego pakietu akcji banku) KNF wymusiła kilka lat temu sprzedaż FM Banku przez fundusz Abris. Wymusiła poprzez praktycznie odebranie możliwości kontrolowania banku, przez co nie zostało właściwie żadne inne rozwiązanie. Podobnie od wielu lat Komisja stara się wymusić wejście na giełdę Raiffeisen Bank Polska.

Po drugie, Komisja prowadzi nadzór ostrożnościowy nad sektorem bankowym.

W tym zakresie Komisja wydaje czasami nawet bardzo szczegółowe rekomendacje. Ustala wskaźniki i normy, do których banki mają obowiązek się dostosowywać. Najczęściej dotyczą one kluczowych kwestii z punktu widzenia banku (i przy okazji bezpieczeństwa depozytów w nich trzymanych) – zarządzania ryzykiem płynnościowym, kredytowym, operacyjnym i rynkowym.

Po trzecie, KNF na bieżąco analizuje sytuację finansową wszystkich banków i pilnuje ich stabilności.

Ponieważ upadłość nawet jednego dużego banku, może mieć katastrofalne skutki dla całego systemu bankowego, szczególnie ściśle regulowane są największe banki (tzw. istotne systemowo). Najbardziej spektakularnym przejawem działalności KNF w tym obszarze są rekomendacji, wskazujące na możliwe wypłaty dywidendy. Mają one niebagatelne znaczenie dla rentowności inwestycji w banki i notowań giełdowych (bo większość banków jest notowana na GPW).

Po czwarte, co jest poniekąd funkcję poprzednich uprawnień, KNF ma możliwość wymuszania swoich decyzji.

Przede wszystkim może nakładać kary administracyjne wobec instytucji, ale także konkretnych osób. Ponadto, KNF może narzucić plan naprawczy wobec banku. I robi to często – np. w planie naprawczym jest Getin, był także Bank BPH bezpośrednio przed sprzedażą do Aliora, a nawet wprowadzić zarząd komisaryczny.

Kto wchodzi w skład Komisji Nadzoru Finansowego?

Pomimo, że KNF jest organem administracji rządowej i podlega nadzorowi Prezesa Rady Ministrów. Jednak w jej skład wchodzą także przedstawiciele innych istotnych organów państwa. Zgodnie z ustawą, w skład Komisji wchodzi 8 osób.

Przede wszystkim są to Przewodniczący KNF i jego dwóch zastępców. Są oni powoływani przez Prezesa Rady Ministrów i muszą spełniać dość wymagające kryteria ustawowe. Nie ma w tym przypadku . Pełnią oni wiodącą rolę w pracach Komisji i kierują jej pracami. Dlatego też jak dotąd, niezależnie od rządzącej partii, Przewodniczący KNF cieszyli się raczej dużym autorytetem.

Poza Przewodniczącym i jego zastępcami, w skład Komisji wchodzą:

– minister właściwy do spraw instytucji finansowych (Minister Finansów) lub jego przedstawiciel;

– minister właściwy do spraw gospodarki (obecnie akurat też Minister Finansów, ale w innej odsłonie) lub jego przedstawiciel;

– minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego (Minister Pracy i Polityki Społecznej) albo jego przedstawiciel;

– Prezes Narodowego Banku Polskiego lub delegowany przez niego członek zarządu Narodowego Banku Polskiego;

– przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Oczywiście praktycznie zawsze są to przedstawiciele, na stałe delegowani do Komisji Nadzoru Finansowego.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o KNF, polecamy stronę www.knf.gov.pl oraz dla szczególnie zainteresowanych ustawę o nadzorze finansowym http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20061571119+2015%2410%2411&min=1

Jeśli natomiast jesteś zainteresowany/a różnymi produktami bankowymi, polecamy poniższe rankingi: